(1921–1933)

Zasej jo to był Bogumił Šwjela, ako jo wzeł tu wěc do ruki a jo pó tśilětnej pśestawce 6. januara 1921 za Serby w Dolnej Łužycy pśigótował tyźenik pód mjenim Serbski Casnik. Zachopjeńk jo był pómałkny a śěžki: Až do 2. awgusta pśiducnego lěta jo se jano šesć numerow wuśišćało.

Nowu kwalitu jo Casnik dobył akle w lěśe 1923, ako jo w redakciji chopiła źěłaś Mina Witkojc(jeje pópšawne burske mě zni Witcyc (< Witka)). Pózdźej wóna spomina: „We lěśe 1923 bu mě pisanje Serbskego Casnika dowěrjone. To njejo lažke źěło za žeńskecu głowu, ak njej na žednej hušej šuli k tomu wótštapana“. K tomu wóna dodajo, až redaktorstwo jo teke togodla za nju z wjelikeju procu zwězane, dokulž jo to „něco kradu nowego, až se žeńska na take źěło dajo, a to žeńska z chudeje swójźby, njeznatego mjenja, mimo kuždego takego pórucenja“. Witkojc pak jo se górjeła za swój nowy žywjeński nadawk a jo zwurazniła to tak:

„Ale ja som kśěła našej serbskej maminej rěcy a našomu Serbstwu słužyś
a z tym tek duchnemu žywjenju mjazy nami …“

Mina Witkojc
(* 1893 w Bórkowach,
† 1975 w Popojcach)

Srjejź maja 1923 jo se wótśišćał jeje prědny publicistiski pśinosk. Dwě lěśe pózdźej wobznanijo jeje pśedchadnik, až Serbski Casnik wuchada něnto „pisany a wugótowany wót pilneje a wustojneje dolnoserbskeje patriotki kněžny Miny Witkojc z nakładom Smolerjec knigłarni pórědnje kuždy tyźeń...“

Witcyc Mina – 1922 hyšći serbska analfabetka, kótaraž jo w młodych lětach wu bogatych bergarjow słužyła a w fabrikach śěžko z ruku źěłała – jo se za krotki cas pla Arnošta Muki w Budyšynje wuzamóžniła tak, až jo mógła wót lěta 1923 casnik wudawaś. Na wěstych pólach jo pśetrjefiła samo druge, górnoserbske casniki.

Jeje casnik jo był napśeśiwo wobstojnosćam, w kótarychž jo był serbski lud žywy, wjelgin kritiski a wjelebocny. W serbskej ludnosći jo sebje namakała pomogarje a cesnoamtske sobuźěłaśerje, a dopisowarjow jo dobyła teliko ako žeden dolnoserbski casnik njejo hyšći žednje měł. Pó cełej serbskej Dolnej Łužycy jo jězdźiła a wabiła abonenty. Wrota byśow su se jej wótcynjali, ale teke zacynjali. Towzynt raz su jej gronili „jo“ k skazanju Casnika, a licba stawnych abonentow jo rozrosła na 1.200, což jo był njewšedny statk redaktorki w historiji serbskego casnikarstwa. We tom casu jo wudawała teke wobrazowu pśiłogu k Casnikoju.

Ale razka źaseś lět njejo mógła na toś tom měsće źěłaś. Jeje kritiske pisanje, kšute serbske wědobnje a narodna linija Casnika njejsu se pjenjezedawarjam w casu nastawajucego fašizma spódobali.